Dlaczego król Węgier został królem Polski?
Ludwik Węgierski, syn Karola Roberta oraz Elżbiety Łokietkówny jest postacią historyczną, o której mówi się dość rzadko. Choć na Węgrzech zyskał przydomek Wielki, w Polsce okres jego panowania jest najczęściej pomijany. Znacznie więcej uwagi poświęca się jego córce, Jadwidze, a sam Ludwik bywa najczęściej wspominany w kontekście objęcia przez nią tronu oraz przywileju koszyckiego. Warto jednak zastanowić się, jak to się stało, że polska korona przypadła dynastii Andegaweńskiej i dlaczego król Węgier został królem Polski?
Siostrzeniec dziedzicem
Choć po okresie rozbicia dzielnicowego Polska została zjednoczona pod berłem Władysława Łokietka stosunkowo niedawno, mocno ugruntowany był zwyczaj przekazywania władzy jedynie męskiemu potomkowi. Zachowanie ciągłości dynastii przez długi okres panowania było dużym zmartwieniem Kazimierza Wielkiego. Choć był ojcem pięciu córek, nie doczekał się syna, co stało się podstawowym powodem, dlaczego to król Węgier został królem Polski.
Już w 1339 roku Kazimierz Wielki zawarł porozumienie z Karolem Robertem, gwarantując, że w razie jego bezpotomnej śmierci tron Polski przypadnie królewiczowi Ludwikowi. Zrobił to, by zyskać przychylność strony węgierskiej dla dziedziczenia przez siebie Rusi Halickiej. Zaledwie sześć lat po koronacji Kazimierz nie mógł przypuszczać, że obietnica okaże się wiążąca czterdzieści lat później.
Droga Ludwika do polskiego tronu
Mimo obowiązywania umowy z Wyszehradu Ludwik nie czuł się najpewniej. Choć lata mijały, a jego wuj wciąż nie doczekał się syna, również i on sam nie miał męskiego potomka, a ponadto z dynastią Piastów był związany jedynie po kądzieli, za sprawą matki. Dlatego część szlachty patrzyła na niego nieprzychylnie. W 1355 roku Ludwik potwierdził swoje prawo do polskiego tronu, między innymi wydając przywilej budziński, w którym zobowiązywał się:
- nie nakładać podatków nieobjętych zwyczajem Królestwa Polskiego,
- nie obciążać poddanych obowiązkiem brania na siebie kosztów podróży króla po Królestwie,
- pokrywać straty uczestników zagranicznych wypraw wojennych,
- potwierdzić przywileje nadane przez swoich poprzedników.
Ludwik zapewnił sobie wówczas dziedziczenie polskiej korony, lecz jedynie w linii męskiej. A na jego drodze do tronu w Krakowie wkrótce pojawił się wnuk Kazimierza, Kazimierz Słupski nazywany Kaźkiem. Chłopiec prawdopodobnie został adoptowany przez króla polskiego i wyraźnie był przygotowany na kandydata do tronu. W swoim testamencie Kazimierz zapisał wnukowi wiele ziem wraz ze swoją ojcowizną, stawiając go tym samym nie tylko w roli faworyta do tronu po śmierci Ludwika, ale czyniąc z niego jego rywala już teraz. Tym bardziej że wokół młodego księcia słupskiego skupiała się sympatia wielu panów polskich.
Po śmierci Kazimierza Wielkiego Ludwik postarał się o unieważnienie testamentu wuja, pozostawiając Kaźkowi niewielką część ziem, i to na zasadzie lenna, nie własności. Sam Ludwik Węgierski został koronowany 17 listopada 1370 roku w katedrze wawelskiej.
Ocena panowania Ludwika Węgierskiego
Ważne jest nie tylko to, dlaczego król Węgier został królem Polskim, lecz także to jakim był władcą. Ludwik nie zyskał w Polsce dużej sympatii. Ze względu na stan zdrowia nie mógł osobiście sprawować władzy na Wawelu i regencję po nim przejęła matka, Elżbieta Łokietkówna. Sam Ludwik najczęściej wiązany jest z przywilejem koszyckim, który przez lata był oceniany negatywnie. Postrzegano go jako słabość króla obiecującego coraz więcej w zamian za uznanie jego córki Marii za następcę tronu. Tak naprawdę przywilej jako efekt kalkulacji Ludwika na pierwszy rzut oka odciążał szlachtę, ale co ważniejsze zapewniał skarbcowi wawelskiemu stały dochód. Decyzje Ludwika Węgierskiego doprowadziły także do intensywnego rozwoju handlu, a tym samym bogacenia się kolejnych miast.
Źródła:
O proszę jaki ciekawy historyczny artykuł. Bardzo mi się podoba. 😀